Tare Da: Dr. Salihu Lukman

Mai sharhi: “Ba ina kore abinda kake da’awar shi ba amma bayanen ka ya nuna baka da ilmin ruqya a karkashin koyarwar masana da halayyar Aljanu.”

Amsa ta: Da’awar ka na cewa ba ni da ilmin ruqya a karkashin koyarwar masana da halayyar aljanu ba gaskiya ba ne. Daga jin zancen ka, baka sanni ba kuma baka san tarihin karatuna ba a wannan fagen. Ba wai ina cewa ni wani malamin ruqya ba ne, amma na sami horaswa akan ruqya daidai gwargwado tun sanda batun ruqya ya fara yaduwa a cikin mutane wato wajen 93-94, ban sani ba ko an haife ka a wannan lokacin saboda na ga kaman kai matashi ne.

Na fara samun horaswa na ilimin aljanu ne a wajen Mal. Idris Salihu wanda ke Kwarbai a cikin birnin Zaria wanda daga bisani limamin mu wato Mal. Ahmad Harun (limamin masallacin Dansabo wanda take a Lemu Zaria City) ya qara mana wannan ilimin tare da dabbaqawa. Wannan duk ya faru ne a tsakanin 93-95 muna matasa. Daga baya kuma da na fara halartan karatuttukan marigayi Mal. Albani Zaria wanda yafi kowani malami shahara wajen yada ilimin aljanu a Zaria a iya sani na. Shima ya karantar damu littafin ruqya wanda a lokacin itace littafin da tafi kowane littafi yin bayani akan ruqya wato Assarimulbattar sannan kuma ya hada mana da Wiqayatul Insan duka na Wahid Abdussalam Bali. Wannan bayan ya yi ta yin seminars a Kongo Campus a inda yake qara ilmantarwa a game da aljanu da ruqya tare da yi a aikace. Duk wadannan karatuttukan za ka iya samun su a YouTube channel dina: https://www.youtube.com/@drsalihulukman
A baya bayan nan, Mal. Maishago na Magume Zaria ya hada ni da Mal. Ayuba na Gidan Kwano. Mal. Ayuba ya kasance yaron Mal. Abubakar Gidan Zuma, Kongo Campus, kuma yana daya daga cikin mashahuran masu yin ruqya a Zaria kuma na lizimce shi sosai a inda na qara ilimin aljanu da kuma ruqya a wajen sa.
Saboda haka cewa da kayi wai bani da ilmin ruqya a karkashin koyarwar masana da halayyar Aljanu wannan iqirarin shashi fadi kawai ba shi da tushe. Da ma dai ace ka tambaye ni ne in fada maka karatun da na yi akan ruqya da halayyar aljanu da yafi dacewa akan yanda ka yi amfani da cewa na kawo wani abu wanda kai ka ke ganin ba haka ba ne ka yanke hukuncin cewa bani da ilimin abun ne bayan na yi tsokaci a cikin rubutu na cewa nima a kafin wannan binciken da na gano ina yin ruqya. Ina yin ruqya kimanin shekaru 28 da suka wuce. Kuma na kai wasu daga cikin ‘yan’uwa na wajen mashahuren masu yin ruqya a Zaria domin a cire musu aljanu. Saboda haka, ina da masaniya sosai akan ruqya da kuma duniyan aljanu.

Mai sharhi: “Shawara akan haka idan kana da wani nazari da kayi ko kuma kake so ka tabbatar da ra’ayin wasu mutane ka tsaya ka bayyana ra’ayin ka ba sai ka kore abinda ilmi da gwaji ya tabbatar da shi ba”

Amsa ta: Ka sani da cewa duk abubuwan da na rubuta a wannan post din, ra’ayi na ne ba na wani ba. Ba dakon ra’ayin wani nake yi ba. Tun sanda batun shigan aljani jikin mutum ya shahara (93-94), wasu mutane har ma da malamai sun qi yarda da abun kwata-kwata amma ni duk wanda ya sanni zai baka shedan cewa ni ada na gamsu da ciwon aljanu kaman yanda ake siffantawa. Daya daga cikin mata na wanda take kwararriyar likita ce ta taba fada min a shekarun baya cewa duk alamomin da ake siffanta masu ciwon aljanu da su, to likitancin Psychiatry na da ta cewa akan su. A lokacin da ta fada min wannan maganan sai na ji ban yarda ba kawai saboda a lokacin ina ganin cewa babu abin da zai iya gamsar dani a game da ire-iren abubuwan da masu ciwon aljanu suke yi idan ba ciwon aljanun kanshi ba. Sannan kuma a lokacin na kasance ba ni da wani ilimin halayyar dan’Adam wato Psychology sannan kuma ilimina a kan Mental Disorders bai taka kara ya karya ba.

Amma daga baya, da na tsunduma yin bincike a game da Psychology da kuma Mental Disorders, ni da kaina na ci karo da wannan Dissociative Identity Disorder din. Bayan zurfafa bincike akan shi sai na gano cewa lallai shine Multiple Personality Disorder (MPD) wanda mata ta ta taba fada min a shekarun baya wanda a gaskiya ni na ma manta cewa ta taba fada min komai a game da MPD.

Saboda haka, wadannan abubuwan dana gabatar duka abubuwa ne wanda ilimin zamani na Psychiatry suka tabbatar da su babu wani tambaba. Amma bance dole sai ka yarda da abin da na fada ba kamar yanda nima a baya na qi yarda da abin da mata ta ta fada min a game da ciwon aljanu har sai da na yi bincike na na gano hakan ni da kaina, kaima ina baka shawaran cewa ka zurfafa bincike a game da Mental Disorders ko da kuwa zai kama ka tuntubi Psychiatrists ne ko kuma Clinical Psychologists akan batun. Ilimi yana da matuqar fadi.

Har yanzu mutanen mu basu karbi likitancin zamani ba yanda ya kamata. Har yanzu wasu daga mutanen mu ba sa son zuwa asibiti sai abu ya baci tukuna wasu kuma har sai sun kusa kaiwa gargara. Imanin mutane a kan lafiyan su ya fi tafiya wajen masu bada maganin gargajiya. Ba ina cewa kada mutane suje wajen masu maganin gargajiya bane a’a, amma dole musan matsayin da za mu ajiye ko wannen su. Masu maganin gargajiya wadanda suke da tsantseni za ka ga cewa idan ka je musu da wani matsala, za su ce maka ka fara zuwa asibiti ayi maka gwaje-gwaje idan kuma abin ya ci tura to sai ka zo wajen su domin suga abin da za su iya yin maka. Ina kyautata zaton cewa da yawa daga masu bada maganin gargajiya a yanzu ba sa yin haka. Abin har ya kai ga wasu masu maganin gargajiya za ka ji su suna da’awar cewa wai suna bada maganin waraka daga Cancer, HIV, Hepatitis B, Kidney, Sickler da dai sauran manyan cututtukan da har yanzu ba su da magani a likitance. Idan da da gaske ne suna warkarwa daga wadannan cututtukan da suka addabe mu to ai da yau babu sauran mai dauke da wadannan cututtukan a NIgeria. A yawancin lokuta, suna fakewa da cewa maganin su yana da NAFDAC Registration, sai su yi nuni kaman ai har ma NAFDAC ta tabbatar da ingancin maganin su. Mutane su sani cewa abin da NAFDAC kadai take yi shine tabbatar da cewa mutum zai iya amfani da maganin ba tare da maganin ya cutar da shi ba kadai. Alal misali, idan ance wannan maganin sickler ne, to abin da NAFDAC zata yi kawai shine ta gwada magani ta gani cewa ba zai yi ma mutum illa ba idan ya sha amma ba za ta gwada maganin ba akan wanda yake da cutan sickler ta gani cewa ko zai warke daga ciwon ba. Mutane ya kamata su gane wannan. Mutane ya kamata su rungumi likitancin zamani da kyau saboda ni a gani na ma yana daya daga cikin mu’u’juzozin manzon Allah (SWA). Duk da yake a zamanin sa babu irin wadannan cigaba da muke da shi na wannan zamanin amma kuma a zamanin al’umman Annabi Muhammadu ne kawai aka samu wannan cigaban shiyasa zaka ga yawancin qasashen musulmai sun rungumi likitancin zamani sosai ba tare da wani kyama ba. Na ga cewa kana yin karatu ne a Dubai, ban sani ba ko ka taba ganin shagon maganin gargajiya a can. Tsawon shekaru 12 da na yi a Saudiyya, ban taba ganin shagon maganin gargajiya ba har ila yau. Mu kuwa a Nigeria ka ce mune cibiyar yada maganin gargajiya na duniya. Allah Ya sa mudace, amin.

Salihu Lukman, Assistant Professor ne na Civil Engineering a University of Hafr Al Batin, Saudi Arabia

Tagged : aljani / did / mental disorder / mpd

Tare Da: Dr. Salihu Lukman

Ina so in dan yi ma mutane ne wani tsokaci a game wasu cututtukan halayyan dan’Adam wato Mental/Psychiatric/Psychological Disorders wadanda yawancin mutane suke dangantawa da cewa aljani ne ya shiga mutum ko kuma a wasu lokutan ace an yi ma mutum sammu ko sihiri.

Ku sani cewa ba wai ina so in ce babu duniyar aljanu ne ba kwata-kwata ko kuma in ce aljani ba zai iya shiga jikin dan’Adam ba, a’a. Abin kawai da ni ke so in tabbatar a nan shine su wadannan cututtukan wanda zan ambato su a qasa likitocin halayyan dan’Adam (Psychiatrists) sun tabbatar da cewa wadannan cututtuka ne wadanda suka shafi halayyan mutum wato Mental Disorders kuma wasun su ma suna da maganin zamani na asibiti wanda idan mutum ya sha zai iya warkewa ko kuma samun sauqi, wasun su kuma Clinical Psychologists ko kuma Therapists ko kuma Psychiatrists wadanda suka sami horo a bangaren Psychotherapy za su iya warkar da mutum ko kuma su koyar da kai hanyoyin da zaka iya rage illolin abin da ke damun ka. Akwai qarancin wadannan kwararrun a Nigeria sosai.

Mutane suna da wani dabi’a na danganta wa aljani ko kuma sihiri duk wani abun da suke ganin cewa ya saba ma hankali da kuma dabi’a ta dan’Adam ko kuma bako ne. Alal misali, a da ana cewa cutan shan Inna wato Polio cuta ce wanda aljani ko aljana mai suna Inna ya/ta ke shafan mutum har ya/ta saka mai cutan a inda daya daga cikin qafafuwan mutum zai shanye ya kasa sarrafuwa. Daga baya, sai likitoci suka tabbatar da cewa cutan shan Inna ba aljani ne ke kawo shi ba, wata kwayar cuta ce mai suna Poliovirus wanda a halin yanzu kusan an kawar da cutan a Nigeria dama sauran qasashen duniya.

Mental Disorders din da zan yi dan tsokaci akan su ba irin Polio ba ne wanda wata kwayan cuta ke jawo wa. Su Mental Disorders cututtuka ne wadanda ake samu ta gado wato Nature/Genetics ko kuma yanayin muhallin da mutum ya taso ko kuma abubuwan da suka faru da mutum yayin girman sa wato Nurture.

(1) Dannau (Sleep Paralysis): Dannau dai wani yanayi ne wanda mutum ke shiga a bacci sai ka ji ka dan farka amma kuma ka kasa motsi kwata-kwata kaman an danne ka, tare da zufa da numfashi sama-sama, a wani lokaci ma har da sleep-related hallucinations wato jiye-jiye ko gane-gane wanda bayan dan wani lokaci (daqiqai zuwa minti 2) kuma sai ka dawo daidai wato sai ka iya motsa gabban jikin ka kaman wanda ya danne ka din ya tafi.

Wannan shine ake kira Sleep Paralysis, kuma mafi yawan lokaci yana kama mutanen da ke dauke da wadannan Mental Disorders din ne kaman insomnia, narcolepsy, depression, anxiety disorders, bipolar disorder, post-traumatic stress disorder (PTSD).

Domin cikakken qarin bayani a kan dannau da kuma yanda ake maganin shi, ka bibiyi wadannan hujjojin a qasa:

(i) Bidiyon Dr. Maryam Almustapha: https://www.youtube.com/watch?v=vSGyTxoOADY

(ii) https://www.healthline.com/health/sleep/isolated-sleep-paralysis

(iii) Diagnostic & Statistical Manual of Mental Disorders, 5th edition, DSM-5 (American Psychiatric Association). Page 375. https://t.me/elibrary_mobile/6658

(2) Shigan Aljani Jikin Mutum Ko Kuma Shafan Aljanu: Ana cewa aljani ya shiga mutum ne ko kuma ya kama shi idan wani lokaci mutum ya kan shiga wani halin da tabi’an sa da yanayin sa tare muryan sa duk sai su canza. Sai kaga mutum yana magana da muryar da ba a sanshi da shi ba. A wannan yanayin sai ace wai aljani ne ya kama shi kuma ma aljanin ne yake magana a bakin shi mutumin. Haka ko na iya faruwa ne haka kawai ko kuma a sa’ilin da ake karantawa mai ciwon Al-Qur’ani wato Ruqya. A lokacin yin Ruqya, ana iya yin magana da su wadanda ake zaton wai aljanu ne wadanda ke jikin mutum ko da kuwa suna da yawa. Wani lokaci za a ce mutum yana da aljanu 2, 5, 10, ko kuma ma fiye da haka sannan kuma duk sanda daya daga cikin aljanun ya halarto mai, to yanayin shi gabadaya zai canza, wani lokaci, zai san me ya ke yi a wani lokaci kuma ba zai tuna komai ba har sai ya dawo cikin hayyancin sa. Mutum zai iya yin tafiya zuwa wani wuri kaman ace ya tashi daga gidan shi zuwa kasuwa ko kuma wani gari daban amma kuma sai ya kasa tuna yanda akayi har ya yi wannan tafiya sai ace ai aljani ne ya dauke shi ya kaishi wajen. Hakazalika, za ka iya ganin kayayyakin kasuwa amma kuma ba za ka iya tuna sanda ka tafi kasuwan ba kayi siyayyan kayayyakin, sai ace wai aljani ne kawo maka. Makuwa ma tana iya faruwa da mutum. Sannan kuma za ka iya yin jiye-jiye na maganganu ko kuma gane-gane (hallucinations). Wani yana iya neman cutar da kansa ta hanyar azabtar da kansa ko kuma neman kashe kanshi idan ya shiga yanayin da ake ganin cewa aljani ne ya halarto shi. Da yawancin mutane sun tafi akan cewa ire-iren wadannan alamomin da na lissafta alamomin cewa aljani ya shiga jikin mutum kuma shine yake saka shi yake yin irin wadannan ayyuka.

Amma da na zurfafa bincike a kan cututtukan da suka shafi halayyar dan’Adam wato Mental Disorders sai na gano cewa abin da muke kira da ciwon aljanu ko kuma shafan aljani ba komai bane face wata Mental Disorder ne wanda likitocin halayyar dan’Adam (Psychiatrists) ke kira da Dissociative Identity Disorder (DID) wanda ada ake kira da Multiple Personality Disorder (MPD) ko kuma Split Personality Disorder (SPD). Yawancin mutanen da suke dauke da DID za a ga cewa suna kuma dauke da wasu Mental Disorder(s) abin da likitoci ke kira Cormobidity kaman PTSD, depressive disorders, personality disorders, da dai sauran su. Idan mutum yana da wannan cutan, to ya garzaya asibiti domin ganin Psychiatrist wanda zai duba yanayin da kake ciki domin maganin abubuwan da kake ji. Likitan zai iya baka magani ko kuma ya sa ayi maka Psychotherapy. Akwai turawa ma da yawa wadanda suke tattare da wannan cutan, saboda haka wannan ba cuta bane ta take shafan Musulmai kawai kaman yanda wasu ke tsammani. Kafin in gano Dissociative Identity Disorder, nima ina yin Ruqya ga wanda ake zaton cewa aljani ya shafa. Kuma an sha yin magana da aljani (alter) a gabana. Amma a yanzu na gane cewa a hakika ba aljani bane ake magana da shi, yanayin mutum ne wato personality ne kawai yake canzawa sai a dauka kaman cewa aljani ne ya hallaro. Ku gane cewa ba ina cewa babu aljani bane kwata-kwata, ko kuma ina cewa aljani ba zai iya shiga jikin mutum ba, abin kawai da ni ke so mutane su gane shine, abin da muke kira da ciwon aljani ko kuma shiga ko shafan aljani to ba komai bane illa wani Mental Disorder ne mai suna Dissociative Identity Disorder kamar yanda a da ake cewa dannau aljani ke danne mutum wanda daga baya Psychiatrists suka gano cewa a hakika ba aljani ba ne kawai wani alama ce ta Mental Disorder wanda ake kira da Sleep Paralysis. Abubuwannan suna da matuqar mamaki amma kuma ku gane cewa duk inda muke tsammanin kwakwalwar dan’Adam ta kai to ta wuce nan. Tana da abin ban mamaki sosai.

Domin cikakken qarin bayani a game da Dissociative Identity Disorder wato abin da ake kira ciwon aljanu da kuma yanda ake maganin shi, ka bibiyi wadannan hujjojin a qasa:

(i) Bidiyon da akayi fira da wata mai ‘aljanu’ (alters) 11 kuma daya daga cikin ‘aljanun’ ta hallara a yayin firan: https://www.youtube.com/watch?v=A0kLjsY4JlU

(ii) Bidiyon Dr. Ramani Durvasula a game da DID: https://www.youtube.com/watch?v=_i-p3g3Epm8

(Iii) https://www.healthline.com/health/dissociative-identity-disorder

(iv) Diagnostic & Statistical Manual of Mental Disorders, 5th edition, DSM-5 (American Psychiatric Association). Page 292. https://t.me/elibrary_mobile/6658

(3) Sammu/Sihiri: Na yarda cewa za a iya yin ma mutum sihiri ko sammu kuma ta kama shi da ikon Allah. Amma abin da na lura da shi shine, mutane suna da saurin cewa an yi ma mutum sihiri da zaran yanayin wasu abubuwa na daban da bai saba yi ba ko kuma idan dabi’ar sa ta canza akan mutane ko kuma akan aikin sa ko karatun sa. Ga misalai akan haka:

(a) Wanda ya gudu daga wajen aikin sa ko makaranta, ko kuma ya daina zuwa aikin/makarantan kwata-kwata, ko kuma sai ya je wajen aikin/makarantan amma kuma sai ya kasa yin aikin/karatun gabadaya, ko kuma mutum ya daina fita waje kwata-kwata ya maqale a dakin shi a koda yaushe kuma baya son shiga jama’a sannan ga qazanta ko kuma yawan bacci ko rashin bacci. Ko kuma mutum yayi ta ciwon jiki, kai, ko ciki amma kuma duk gwajin da akayi a asibiti bai nuna wani cuta ba. Mutane suna da saurin alaqanta wadannan alamomi da cewa an yi ma mutum sammu ne alhali akwai tarin Mental Disorders din da za su iya sa mutum aikata duka wadannan ayyukan kaman depressive disorders, bipolar disorder, borderline personality disorder, schizoid personality disorder, somatic symptom disorder, da dai sauran su. Idan ka ji daya daga cikin wadannan alamomin, to kai yi marmaza ka garzaya asibiti wajen Psychiatrist domin a duba a gano abin da ke damun ka domin ayi maka maganin da ya dace kafin abubuwan su tabarbare.

(b) Mutum ya dunga jin maganganu ko kuma gane-gane (hallucinations), tare da magana mara kan gado ko da sauri-sauri sannan da jin kai (grandiosity) ko kuma yarda da abin da ba zai yiwu ba (delusion) kaman mutum yace shi Mahdi ne wanda zai zo qarshen zamani, da dai sauran dabi’u mara kan gado kaman kashe-kashen kudi ba tare da tunani ba, ko kuma aikata wasu ayyukan da za su iya kawo ma mutum illa. Wanda ya ji irin wadannan alamomin ko kuma ya ga wani na kusa da shi yana dauke da wadannan alamomin to sai ya garzaya asibiti wajen Psychiatrist domin neman magani saboda akwai Mental Disorders da yawa da za su iya jawo wadannan alamomin kaman schizophrenia, bipolar disorder, da dai sauran su. Schizophrenia ta na daya daga cikin cututtukan da suke sa mutum ya koma mahaukaci tuburan idan dai har ba a yi maganin ta ba. Wasu daga cikin wadannan Mental Disorders idan ba a yi maganin su ba za su iya sa mutum ya yi tafiya akan titi tsirara ko kuma ya dunga dukan mutane ko kuma ya dunga sunbatu. Saboda haka a kula. A madadin da anga irin wadannan alamun a ce ai sammu ne, gara ayi marmaza a garzaya asibiti domin neman magani.

Daga qarshe, ka sani cewa mutane ba sa son zuwa ganin Psychiatrist saboda gudun ace sun haukace daga baya ayi ta yi da su wato stigma. Ka sani cewa shi Psychiatrist yana duba daga mai ciwon kai har zuwa wanda ake ganin cewa mahaukaci ne tuburan. Saboda haka, da zaran mun ji ba daidai ba a yanayin yanda muka saba ayyukan mu a wajen aiki ne ko kuwa a gida ne ko kuwa a alaqar mu ne da sauran mutane, to mu yi sauri mu tafi wajen Psychiatrist saboda a duba mu. A lokuta da dama, masu Mental Disorders ba sa son kai kansu wajen likita domin ya duba su, saboda haka, dole wanda yake jibintar lamarin su ko kuma yake kusa da su kaman uba, uwa, miji, mata, yaya, aboki da dai sauran su su kula sannan suyi abinda ya dace wajen garzayawa asibiti da zaran anga cewa akwai buqatan haka.

Salihu Lukman, Assistant Professor ne na Civil Engineering a University of Hafr Al Batin, Saudi Arabia

 

 

 

Tagged : aljani / did / mental disorder / mpd